ილია ჭავჭავაძე

ილია  ჭავჭავაძე დაიბადა  1837  წლის 27 ოქტომბერს სოფელ ყვარელში .  ილიას  მამა, გრიგოლ პაატას ძე  ჭავჭავაძე,  ერთ დროს  ოფიცრად მსახურობდა   ნიჟეგოროდის  დრაგუნთა  პოლკში,  შემდეგ  კი  თავი  დაანება  ოფიცრობას (ამ დროს  მას  პორუჩიკის ჩინი  ჰქონდა)  და  საბოლოოდ  დასახლდა  მამაპაპეულ  მამულში.  მთელს  კახეთში  მას  იცნობდნენ  როგორც  ენამახვილსა  და  სიტყვამოსწრებულს  (გარდაიცვალა  1852 წელს ).  ილიას  დედა  მაგდა  (მარიამ),  თბილისელი  მოქალაქის  _ ქრისტეფორე  ბებურიშვილის  ქალი იყო.  მარიამი  ფრიად  ნაკითხი  და განათლებული  ქალი  ყოფილა .  მარიამი  სულ  მთლად  ახალგაზრდა  გარდაიცვალა    1848  წელს.  ილია  მაშინ  10  წლისა  იყო .

გრიგოლსა  და  მარიამს  ექვსი  შვილი  ჰყავდათ  ( კონსტანტინე ,  ნინო,  ილია,  ელისაბედ,  თეიმურაზ (თემური)  და  სვიმონი ).

პატარა  ილია  გულკეთილი, წესიერი,  ფაქიზი  ბავშვი  ყოფილა.  პოეტის  დის  გადმოცემით  ილია  ბავშვობიდანვე  თავის  ტოლებში  გამოირჩეოდა  როგორც  მშვიდი , წყნარი ,  და -ძმობაში  მოსიყვარულე.

პირველდაწყებითი  სწავლა  ილიამ  სოფლის  საშინაო  სკოლაში  მიიღო.  8  წლის  ბავშვი  მშობლებს  სასწავლებლად  მიუბარებიათ  ადგილობრივი  სოფლის  მთავარ  დიაკვანთან .  დიაკვანს  კარგად  სცოდნია  მდიდარი  ქართული  მწერლობა  და  საქართველოს  ისტორია.  ამ  სკოლაში  მომავალი  პოეტი  სწავლობდა  გლეხის  შვილებთან  ერთად.  ილია  მოგვითხრობს  :  “ყველანი  შინიდან  დავდიოდით  მთავართან  დილ-დილით  და  სწავლა  გვქონდა  მხოლოდ  შუადღემდე.  წერა-კითხვას,  როგორც   მახსოვს,  სულ  ერთ  საათს  არ  ვანდომებდით  ხოლმე ,  დანარჩენი დრო  შუადღემდე  იმაში  გადიოდა,  რომ   ვისხედით  და  ვისმენდით  იმის  გასატაცებელ ნაამბობს “.

1848-1851  წლებში  ილია  სწავლობდა  იანიშევსკისა  და  ჰაკეს  პანსიონში  .

დაობლეებულ ილიასა და მის და-ძმებს  პატრონობდა მამიდა მაკრინე ,  რომელიც  საკმაოდ  განათლებული  და  ნაკითხი ადამიანი  ყოფილა.

პანსიონის შემდეგ (1852-1856) ილიამ თბილისის გიმნაზიაში განაგრძო სწავლა. მომავალი პოეტი გიმნაზიაში მეცადინეობისას დიდ ნიჭსა და უნარს იჩენდა. სასწავლო საგნებს გულმოდგინებითა და საფუძვლიანად სწავლობდა.

1856 წელს ილიამ გიმნაზია დაამთავრა და დაიწყო მზადება უნივერსიტეტში შესასვლელად.

1857 წელს უმაღლესი განათლების მისაღებად ილია ჭავჭავაძე პეტერბურგს გაემგზავრა. რუსეთს მიმავალ ჭაბუკს სამშობლოსთან დაშორების გამო გული მწუხარებით ევსებოდა. ეს განწყობილება მან კარგად გამოხატა ლექსში “ყვარლის მთებს” .

ხანგრძლივი მგზავრობის შემდეგ ილია ჭავჭავაძე ჩავიდა პეტერბურგს და შეუდგა უნივერსიტეტშიშესასვლელი გამოცდებისათვის მზადებას (რაკი ილიას გიმნაზიაში გამოსაშვები გამოცდები არ ჩაუბარებია, ამიტომ მისთვის სავალდებულო იყო უნივერსიტეტში შესასვლეი გამოცდების ჩაბარება).

ილიამ ჩააბარა  უნივერსიტეტში მისაღები გამოცდები და ჩაირიცხა პეტერბურგის უნივერსიტეტის  იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტად. საჭირო ფულადი სახსრების  უქონლობის გამო იგი ღარიბად ცხოვრობდა;  ახლობლებთან და ნათესავებთან  გამოგზავნილ  წერილებში პოეტი უჩიოდა უფულობას,  მიუხედავად მძიმე  მატერიალური მდგომარეობისა ,  ილია ჭავჭავაძე დაეწაფა სწავლას, შეუდგა  მეცნიერების დაუფლებასა და თვითგანვიტარებას .

1861  წლის ოქტომბერში  მეოღხე კურსის სტუდენტი  ილია ჭავჭავაძე იძულებული გახდა უნივერსიტეტში სწავლისათვის თავი დაენებებინა რეაქციული წესებისადმი დაუმორჩილებლობის გამო.

ილია ბრუნდება საქართველოში და  მეთაურობს თავისი  ქვეყნის ა და ხალხის ბრძოლას ეროვნული და სოციალური  ჩაგვრის  მძიმე უღლისაგან  განთავისუფლებისათვის .1863  წელს ილიამ ცოლად შეირთო ოლღა გურამიშვილი.

1864 წლის აპრილში ილია დაინიშნა  ქუთაისის  გენერალ – გუბერნატორის  საგანგებო  მინდობილობათა  მოხელედ .

1907  წლის  30 აგვისტოს , დღის 3 საათზე  წიწამურთან მოკლეს ილია  .